Een collectieve creatie
Het is toch gezelliger om die drie uur samen in de auto te zitten wanneer de zon buiten schijnt dan in de gietende regen. Ik herinner mij nog mijn eerste bezoek aan ”La S“ (toen nog La Hesse). Samen met Carine Fol zijn we tijdens de voorbereiding van kanttekening in 2001 veel ateliers gaan bezoeken. Die rit onder de donkergrijze dreigende hemel eindigde ergens op het einde van de wereld. In een verlaten kazerne van de “chasseurs Ardennais” troffen we Anne-Françoise met een kleine groep gehandicapte kunstenaars, een scène waarbij een film van de gebroeders Dardenne wel een deurenkomedie lijken. Maar toen al viel op hoe vastberaden die jonge vrouw uit de streek zich zou vastbijten om uit dat isolement te geraken.
En zie, ruim twintig jaar later is La S uitgegroeid tot een voorbeeld, een avant-garde in Europa, gekend en gelauwerd tot in de meest prestigieuze Parijse collecties. Anne-Françoise staat ons nog steeds stralend op te wachten. Na de hectische weken voor de opening van hun overzichtstentoonstelling in het Miam in Sète heeft ze van de week vakantie genoten in Normandië en nu staat de hele ploeg alweer paraat om het volgende project aan te pakken. Langs de refter waar een joviale bende gulzig boulets frites aan het eten is, gaan we naar de lange gang waar de ateliers zijn. In elk van de aanpalende ruimtes zien we telkens een ruim atelier waar werken aan de muur hangen en verschillende mensen aan het werk zijn. Daar ontmoeten we Michiel en Irène.
Michiel legt ons uit dat elk atelier een vaste begeleider heeft en dat de kunstenaars elke dag kunnen kiezen bij wie ze willen werken. Er geldt maar één regel, het werk blijft in het atelier waar het werd opgestart. Elk atelier heeft z’n eigenheid, afhankelijk van de techniek maar ook vooral ook van de begeleiding. “Het is vaak een taboe om te spreken over de invloed van de begeleiders op wat er in onze ateliers gemaakt wordt. Maar het is gewoon een feit waar we best heel open over zijn en waar we ons niet mogen over schamen. Wij reiken vaak het materiaal aan, bepalen mee op welk formaat er zal worden gewerkt. Dat zijn best wel fundamentele ingrepen. Maar dat leggen we niet op, we zijn gewoon deel van een collectieve creatie.”
Michiel begeleidt het schilderatelier. Met Irène heeft hij een bijzondere band opgebouwd. Vanuit Eeklo heeft hij via Gent ooit de weg gevonden naar Frankfurt waar hij zich spontaan ging aanbieden bij atelier Goldstein. Jaren later zou hij dan via Luik uiteindelijk in het verre Vielsalm terecht komen. Irène is al sinds jaar en dag een vaste waarde in het atelier. Toen ze bij La S aankwam had ze in de instelling waar ze woonde enkel kleurplaten gekregen, van die voorgedrukte tekeningen met nummers om de kleuren aan te duiden. Dat kon ze in het atelier niet verder doen maar wanneer ze foto’s uit magazines ging natekenen, bleef ze de vakjes overnemen van die kleurplaten. Ze ontwikkelde zo een heel kenmerkende stijl van tekenen en schilderen. Elk portret werd in haar handen een soort kubistisch Baconiaans getormenteerd beeld. Bovendien heeft ze uitzonderlijk gevoel voor kleur en kompositie. Haar felblauwe oogjes blinken wanneer ze ons ziet binnenkomen. “Irèneke, ce sont les gens de Courtrai. C’est chez eux qu’on va travailler dans la tour.” Irène en Michiel hebben samen een werk ontwikkelt dat verder gaat dan wat de relatie van een kunstenaar en begeleider kunnen hebben. Ze werken dan echt samen aan een corpus tekeningen en schilderijen. Samen hebben ze al deelgenomen aan verschillende residenties en een deel van die werken hebben ze ook bij Wit.h getoond vorig jaar in het kader van De Windstoot. Op oude artis historia vignetten met historische prenten hebben ze de hoofden overschilderd. Elk gezicht, van Karel Martel tot Willem de veroveraar, vervangen ze door de typische flarden van Irène. “Les geueles cassées” verwijst ook naar die veteranen uit de eerste wereldoorlog die van het front terugkwamen met een aan flarden geschoten gezicht en verminkt door het leven gingen. De grote figuren van de geschiedenis krijgen door hun toedoen hetzelfde statuut, allemaal mensen die ooit een leven hebben geleden maar nu enkel nog bestaan door de verhalen die we erover vertellen.
ce sont les gens de Courtrai
